Spijsverteren, een ware kunst die je kunt leren
Een goede spijsvertering is belangrijk om een optimale gezondheid te behouden. Maar wat houdt dat in, een goede spijsvertering? ‘Mijn eten is vanavond niet goed gevallen’. Wellicht herken je dit. Of ‘deze maaltijd ligt me nogal zwaar op de maag’, alsof het niet wil zakken. Hoe kan dat en wat kun je daar zelf aan doen? Het kan om precies dezelfde samenstelling van je maaltijd gaan en toch valt het vandaag helemaal verkeerd. Dat kan gebeuren. De ‘spijzen’ worden dan niet goed verteerd. Wil je je kennis over de spijsvertering nog even opfrissen, kijk dan even naar het leuke filmpje waarin het spijsverteringsstelsel uitgelegd wordt.
Heb je je wel eens afgevraagd hoe je eet ? Eet je snel, of juist langzaam en hoe vaak kauw je eigenlijk? Heb je bepaalde voorkeur en waarom? Dit zijn allemaal factoren die van invloed kunnen zijn voor een goede vertering van je eten. Binnen veel natuurgeneeskundige systemen neemt het maag-darmkanaal een zeer belangrijke positie in als het gaat om ziekten en gezondheid.
Vanuit de Ayurveda wordt de functie van ons spijsverteringskanaal gezien als een psychosomatisch complex, de wisselwerking tussen lichaam en psyche. Ayurveda betekent ‘kennis van het leven’ en komt oorspronkelijk uit India waar het al ongeveer vijfduizend jaar bekend is. Men heeft ontdekt dat het maag-darmstelsel een geheel eigen zenuwstelsel heeft wat nauw in verbinding staat met ons centrale zenuwstelsel en hersenen.
Binnen de WHO (World Health Organisation) is de Ayurveda inmiddels een erkende genezingsmethode. De Ayurveda gaat ervan uit dat waarmee we ons voeden, hoe we denken en wat we doen de peilers zijn voor een lang en gezond leven. Met name hoe je ziekten kunt voorkomen en wat je hier zelf aan kunt doen spreken mij bijzonder aan. Zelf de verantwoordelijkheid nemen voor je gezondheid. De juiste voeding en leefwijze zijn de beste medicijnen voor een gezond leven. De begrippen agni en ama nemen in de Ayurveda een belangrijke positie in. Agni staat voor de spijsvertering en ama voor giftige afvalstoffen.
Het spijsverteringskanaal is een veelomvattend en een complex geheel waarvan ik het zeker de moeite waard vind om er eens breder naar te kijken. Het is niet alleen het fysieke of stoffelijke voedsel, maar ook het geestelijke voedsel wat een rol speelt. Wie kent niet de uitdrukking ‘dit is voor mij niet te verteren’, waar niet het stoffelijke voedsel mee bedoeld wordt maar een gebeurtenis of situatie waar iemand zich geen raad mee weet, niet weet hoe hij het kwijt moet raken. Of heel simpel ‘ik kan er niet mee uit de voeten, ik heb er mijn buik van vol’, ik krijg er nog eens een maagzweer van. Zo zijn er nog veel meer voorbeelden te bedenken die aangeven dat ik mijn voedsel, dat ik binnen heb gekregen, niet verteren kan. We krijgen allemaal in de loop van ons leven heel wat te verteren, of voor onze kiezen… Deze voorbeelden geven heel mooi aan dat de mens een geheel is, lichaam en geest zijn met elkaar verbonden. Het werkt namelijk altijd twee kanten op.
In de Ayurveda is de conditie van agni, de spijsvertering, bepalend om een goede gezondheid, kracht en een hoge leeftijd te kunnen bereiken. Gedachten en emoties moeten ook afgevoerd worden en verteerd net zoals ons stoffelijk voedsel. Immers als je spijsvertering niet goed functioneert, dan kunnen giftige afvalstoffen niet of onvoldoende afgevoerd worden. Het blokkeert je energiestroom en kan ziekten veroorzaken als je deze giftige stoffen niet kwijtraakt. Afvalstoffen kunnen onverteerde voedselresten zijn, maar dus ook niet verwerkte emoties, negatieve gedachten en chemische stoffen in je lichaam.
Veel mensen neigen ertoe als ze zich niet happy voelen iets zoets of juist veel te gaan eten. Of misschien eet jij juist een hele zak chips achter elkaar leeg. Overigens is van zout bekend dat het een verslavende werking heeft en zorgt het ervoor dat je vocht vasthoudt. Deze vorm van ‘emotie-eten’ geeft op het moment zelf een soort troost of houvast, of welke woorden je hier aan wilt geven. Ik merk dat dit tegenwoordig voor mij anders werkt. Als ik me boos of gespannen voel, dan eet ik meestal iets van fruit. Dit werkt voor mij heel goed in zo’n situatie. Het is weliswaar zoet, maar het is vele malen beter dan koek of snoep vanwege de slechte en snelle suikers die erin zitten. Dat merk je ook wel als deze snelle suikers weer uitgewerkt zijn, want dan val je snel terug in je oude situatie.
Ik denk zeker dat het zinvol is om eens te kijken hoe je je gedraagt of eet als je gespannen bent . Hoe ga je daar mee om? Hoe verteer jij die moeilijke dingen die je tegenkomt in je leven? Hier kom je ook op het punt waar eetverslavingen hun oorsprong kunnen hebben. Natuurlijk is het niet gemakkelijk om dieper naar jezelf en je relatie tot een ongezonde eetgewoonte te kijken. Als je wel in het diepe springt, net zoals de eerste keer tijdens je zwemles, dan levert dat je veel op. Niet alleen lichter in gewicht, maar ook zie en ervaar je dagelijkse dingen of ongemakken veel lichter en krijg je meer energie.
Hoe zit je aan tafel als je begint met eten? Sta je daar wel eens bij stil? Ben je een rustige eter of altijd als eerste klaar? Zo van, dat hebben we voor vandaag weer gehad, tafel afruimen en verder met andere belangrijke dingen. Uit bepaalde onderzoeken blijkt dat mensen die rustig eten en vaker kauwen veel minder snel dik worden. Bovendien blijkt dat de rustige eter sneller een verzadigd gevoel heeft. De snelle eter, die minder kauwt zal over het algemeen eerder met overgewicht te maken krijgen. De hoeveelheid die mensen eten kan beïnvloed worden door aangeleerd gedrag waarbij aspecten zoals cultuur, het gevoel, ondergewicht, overgewicht en gewoonten een rol spelen.
Sinds ik zelf meer aandacht ben gaan besteden aan rustig eten, goed kauwen merk ik dat ik meer geniet en sneller een vol gevoel heb. Na afloop neem ik nog even een ‘rustmoment’ voordat ik alles weer op ga ruimen. Noem het gewoon, even nagenieten en terugblikken op wat ik ervan gemaakt had die dag. Daarvoor had ik altijd de vaste gewoonte om snel de tafel af te ruimen zodat ik gauw weer iets anders kon gaan doen. Ik ben ervan overtuigd dat door een aandachtvolle manier van eten, of mindful eten zoals je het ook noemen kunt, ik meer op kan nemen aan vitaminen en mineralen en dus veel beter zorg voor mijn lichaam en geest. Als ik boos en geërgerd mijn bord leeg zit te eten, dan zal dat zeker van invloed zijn op mijn spijsvertering. Over mindful of met aandacht eten zijn ook diverse boeken geschreven zoals ‘Mindful eten’ van Susan Albers en ‘Mindful eten’, een gezonde en vreugdevolle relatie met eten van Jan Chozen Bays.
In deze hectische tijd – we hebben het allemaal zo druk – misschien best de moeite waard om het eens uit te proberen, deze vorm van meditatief eten en genieten.
In een later artikel zal ik specifieker ingaan op wat spijsverteringsklachten ons kunnen leren over onszelf. Ligt het je nu al zwaar op je maag. Laat het allemaal rustig zakken, wellicht zet het je later aan het denken wat een goede spijsvertering eigenlijk voor jou betekent. Wie dit goed onder de knie heeft, wordt daarvoor beloond. Het is een ware kunst die ook jij kunt leren, goed spijsverteren!
